{η σκοτεινή μαμά Ευρώπη του Λαρς Φον Τρίερ}

{η σκοτεινή μαμά Ευρώπη του Λαρς Φον Τρίερ}

το στοιχείο του εγκλήματος*

Από την Γλυκερία Μπασδέκη

Europe has become an obsession for you.

Στα σεπτά ερείπια του αρχαίου κόσμου, πάνω από ρωμαικές περικνημίδες και σπασμένα εγχειρίδια έλαμψε η νέα δύση. Νερόμυλοι,ανεμόμυλοι κι ωραίες μυλωνούδες δάμασαν τους ερημότοπους, έφτιαξαν πυξίδες, χάρτες, δουλεμπορικά και ένδοξες καμινάδες. Ο ατυχής Αταχουάλπα, ο τελευταίος των Ίνκας, ακούμπησε βουνά χρυσάφι στους πονηρούς Ισπανούς -τελικά τον στραγγάλισαν αφού προηγουμένως τον βάφτισαν για να πεθάνει Χριστιανός. Σίδηρος, χάλυβας, άνθρακας και ατελείωτα ξεσπιτώματα -μοντέρνοι καιροί για τα βαλτοτόπια που κάποτε ρήμαζαν βίκινγκς και ούννοι και μαγιάροι και χίλιοι δύο.

Η μαμά Ευρώπη περήφανη αγκαλιάζει τους λαούς της -αγκαλιά έως ασφυξίας.

Στο στοιχείο του εγκλήματος* (1984), την πρώτη μεγάλου μήκους του Φον Τρίερ (και πρώτο μέρος της «τριλογίας της Ευρώπης», πριν τα «Epidemic», 1987 και «Europa», 1991) η μαμά Ευρώπη στάζει από παντού. Ποτέ δεν βρέχει, όλα είναι υγρά, μουχλιασμένα, σε μια ξεθωριασμένη σέπια που μυρίζει δυστοπία και αποσύνθεση- Water, water everywhere, but not a drop to drink ακούγεται συνέχεια σαν κατάρα και παράπονο.

Εξεζητημένο,στυλιζαρισμένο,μακριά από τα μετέπειτα δόγματα,το πρωτόλειο του τρομερού Δανού παραμένει ως το τέλος ερμητικά κλειστό, σχεδόν αυτιστικό μιλώντας με τον πιο υπνωτικό τρόπο για την Ευρώπη σαν εφιάλτη και τραύμα.

Το στόρυ δεν έχει και πολλή σημασία: o Φίσερ, ένας πρώην αστυνομικός, επιστρέφει με τη βοήθεια ενός υπνωτιστή στην τελευταία του υπόθεση-την εξιχνίαση μιάς σειράς φόνων μικρών παιδιών. Αλήθεια και ψεύδος εμπλέκονται, κανείς δεν ξέρει επακριβώς τα όρια της πραγματικότητας. Είκοσι και κάτι χρόνια από την πρώτη φορά που την είδα (σ'ένα, εξίσου υγρό με την ταινία, σινεμά στην Κέρκυρα ) κι ακόμα δεν κατάλαβα αν ο Φίσερ είναι ο δολοφόνος που αναζητά, αν βυθίζεται σε μια καταραμένη και ανεξέλεγκτη ταύτιση, αν όλα έγιναν πριν, μετά ή ποτέ.

Στο νεονουάρ και φουτουριστικό και εξπρεσιονιστικό (κι άλλα τόσα) στοιχείο του εγκλήματος όλα είναι παραίσθηση, τρέλλα, υγρασία. Είναι νεκρά άλογα (φόρος τιμής στον Μπουνιουέλ), είναι πεταμένα λευκά χαρτιά, χαλασμένες λάμπες, χαμένα κλειδιά, κουτάκια κόκα κόλα, χειρουργικά ψαλίδια.

Είναι μια θεοσκότεινη Ευρώπη που μυρίζει και ζέχνει.

Είναι πάντα έτσι σκοτεινά τέτοια εποχή; ρωτάει κάποια στιγμή ο Φίσερ.

There are no seasons any more- δεν υπάρχουν εποχές πια, είναι η απάντηση που θα πάρει.
 

[Πηγή: www.lifo.gr, 10/02/2015]