Στον Αντρέι Ταρκόφσκι, τον Άνθρωπο που αντίκρισε τον Άγγελο

Στον Αντρέι Ταρκόφσκι, τον Άνθρωπο που αντίκρισε τον Άγγελο

Με αφορμή το αφιέρωμα ''Εικόνα και Χρόνος, Αντρέι Ταρκόφσκι'' της Ταινιοθήκης της Ελλάδος

Από τον Αντώνη Μποσκοΐτη

[Πηγή: www.lifo.gr, 10/02/2015]

Έχουν περάσει 25 χρόνια από τότε που πρωτόδα ταινία του Αντρέι Ταρκόφσκι και οι απογευματινές βροχές μου τον θυμίζουν πάντα. Αυτός ο φοβερός ήχος του νερού που πέφτει συχνά στις ταινίες του και που σχηματίζει λιμνάζοντα ποταμάκια στη βεράντα του σπιτιού μου. Όταν κάποτε βρέθηκα στα σύνορα της Πολωνίας με τη Ρωσία και είδα λιωμένα χιόνια να γίνονται νερά και να δίνουν ζωή σε πλακόστρωτα δρομάκια, κατάλαβα πόσο καθοριστική πρέπει να είναι η σχέση του ζωογόνου Νερού με τον Ρώσο ποιητή της εικόνας. Μόνο που ο Ταρκόφσκι δεν μένει απλά στην ''καταγραφή'' του Νερού. Μοιάζει να καταδύεται εντός του κι ο ίδιος, ανακινώντας αθόρυβα οτιδήποτε μπορεί να κρύβει η ησυχία του νερένιου βυθού, από πέτρες και σκουπίδια μέχρι άχρηστα αντικείμενα και βρύα. Το νόημα της ύπαρξης για τον Ταρκόφσκι δε βρίσκεται σε κανέναν καναλιζαρισμένο πολιτισμό. Το φώναξε μέσω του θρήσκου τρελού του στη ''Νοσταλγία'' ότι ο πολιτισμός αυτός έχει τελειώσει και ο σύγχρονος άνθρωπος, έχοντας απωλέσει προ πολλού κάθε στοιχείο ανθρωπισμού, βυθίζεται στο ψεύδος και τις στείρες αυταπάτες.

Χαλίλ Γκιμπράν – “Ο Τρελός”

Χαλίλ Γκιμπράν – “Ο Τρελός”

Van Gogh Starry Night

Οι Εφτά Εαυτοί

Στην πιο ήσυχη ώρα της νύχτας, καθώς ήμουν ξαπλωμένος και μισοκοιμισμένος, οι εφτά εαυτοί μου κάθισαν μαζί και έτσι κουβέντιαζαν ψιθυριστά.

Ο Πρώτος Εαυτός:
Εδώ, σε αυτόν τον τρελό, κατοίκισα όλα αυτά τα χρόνια, χωρίς να κάνω τίποτα παρά να ανανεώνω τον πόνο του την ημέρα και να ξαναδημιουργώ την θλίψη του τη νύχτα. Δεν μπορώ να αντέξω άλλο την μοίρα μου, και τώρα επαναστατώ.

Ο Δεύτερος Εαυτός:
Η δικιά σου μοίρα είναι καλύτερη από την δικιά μου, αδελφέ, γιατί μου δόθηκε να είμαι ο χαρούμενος εαυτός αυτού του τρελού. Γελώ το γέλιο του και τραγουδώ τις χαρούμενες ώρες του, και με τριπλο-φτερωμένα πόδια χορεύω τις φωτεινότερες σκέψεις του. Εγώ θα έπρεπε να επαναστατήσω ενάντια στην κουρασμένη μου ύπαρξη.

«Όχι Μπραζίλια μα Οκτάνα»

«Όχι Μπραζίλια μα Οκτάνα»

Ανδρέα Εμπειρίκου

Όταν διά της πίστεως και της καλής θελήσεως, αλλά και από επιτακτικήν, αδήριτον ανάγκην δημιουργηθούν αι προϋποθέσεις και εκτελεσθούν όχι οικοδομικά, ή ορθολογιστικά, μα διαφορετικά τελείως έργα, εις την καρδιά του μέλλοντος, εις την καρδιά των υψηλών οροπεδίων και προπαντός μες στην καρδιά του κάθε ανθρώπου, θα υπάρξη τότε μόνον η Νέα Πόλις και θα ονομασθή πρωτεύουσα της ηνωμένης, της αρραγούς και αδιαιρέτου Οικουμένης.

Άγνωστον αν η παλαιά, που εκτείνεται προ του ωκεανού στα πόδια του κατακορύφου βράχου που μοιάζει με το Τζέμπελ-αλ-Ταρέκ, άγνωστον αν θα εγκαταλειφθή, ή αν θα υφίσταται καν στα χρόνια εκείνα, ή αν, απέραντη και κενή, θα διατηρηθή ως δείγμα μιας ελεεινής, μιας αποφράδος εποχής, ή ως θλιβερόν μουσείον διδακτικόν, πλήρες παραδειγμάτων προς αποφυγήν. Εκείνο που είναι βέβαιον είναι ότι η Νέα Πόλις θα οικοδομηθή, ή μάλλον θα δημιουργηθή, και θα είναι η πρωτεύουσα του Νέου Κόσμου, εις την καρδιά του μέλλοντος και των ανθρώπων, μετά χρόνια πολλά, οδυνηρά, βλακώδη και ανιαρά, ίσως μετά από μίαν άλωσιν οριστικήν, μετά την μάχην την τρομακτικήν του επερχομένου Αρμαγεδδώνος.

Το Σκάκι, Χόρχε Λουίς Μπόρχες (1899-1986)

Το Σκάκι

Χόρχε Λουίς Μπόρχες (1899-1986)

Ασθενικός βασιλιάς, λοξός αξιωματικός, φρενιασμένη
βασίλισσα, πύργος ευθύς, πολυμήχανος στρατιώτης
απάνω στην ασπρόμαυρη πορεία
ψάχνει ο ένας τον άλλο και συγκρούονται σ’ επίμονη μάχη.

Δεν ξέρουν πως το σίγουρο χέρι
του παίχτη τους ρυθμίζει τη μοίρα,
δεν ξέρουν πως μια τρομαχτική νομοτέλεια
ελέγχει τις αποφάσεις και τη διαδρομή τους.

Αλλά κι ο ίδιος ο παίχτης είναι αιχμάλωτος
(η έκφραση είναι του Ομάρ) μιας άλλης σκακιέρας
με μαύρες νύχτες και άσπρες μέρες.

Ο Θεός κινάει τον παίχτη κι ο παίχτης τα πιόνια.
Μα άραγε ποιος Θεός, πίσω από το Θεό, κινάει το νήμα
της σκόνης και του χρόνου, του ονείρου και της αγωνίας;

(μετ. Δημήτρης Καλοκύρης)