Καργάκος: Στην Αμφίπολη μπορεί να υπάρχει νεκρόπολη

Καργάκος: Στην Αμφίπολη μπορεί να υπάρχει νεκρόπολη

Την εκτίμησή του ότι ο τάφος στην Αμφίπολη δεν αποκλείεται να είναι του Μεγάλου Αλεξάνδρου επαναλαμβάνει σε συνέντευξή του στο nooz.gr ο ιστορικός Σαράντος Καργάκος, ο οποίος διατυπώνει κι άλλες υποθέσεις ενώ εξηγεί γιατί τα ευρήματα στο λόφο Καστά είναι τόσο σημαντικά.

[Πηγή: nooz.gr, 11/09/2014]

Συνέντευξη στην Έλλη Κομνηνού:

Ερ.: Διατυπώσατε την εκτίμηση ότι ο τάφος στην Αμφίπολη δεν αποκλείεται να είναι του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Πως οδηγηθήκατε σε αυτήν την υπόθεση;

Απ.: Πριν από πολλά χρόνια γύρω στο 1996 δημιουργήθηκε ένας θόρυβος σχετικά με την εύρεση τάφου του Αλεξάνδρου στην όαση Σίουα, αλλά οι ανασκαφές εκεί δεν απέδωσαν και τότε διατύπωσα τις ενστάσεις μου και τις αντιρρήσεις μου με τρόπο ευπρεπή γιατί δεν επιτρέπεται να θίγουμε έναν επιστήμονα ακόμα κι αν σφάλει στα συμπεράσματά του.

Τότε μου γεννήθηκε για πρώτη φορά η ιδέα ότι ο τάφος του Μ. Αλεξάνδρου ή το κενοτάφιό του πρέπει να αναζητηθεί στη Μακεδονία αφού δεν υπάρχουν ενδείξεις στην Αίγυπτο. Διότι στην Αίγυπτο έχουν γίνει αλλεπάλληλες ανασκαφικές έρευνες.

Ίσως εκπλαγείτε αν σας πω ότι ο πρώτος που άρχισε έρευνες στον χώρο της Αλεξάνδρειας ήταν ένας αρχαιολόγος Ιωάννου ονόματι κατά την περίοδο που η Ελλάδα βάδισε τα πρώτα βήματα της ελευθερίας της, λίγο μετά το 1830. Και μάλιστα αγνοείται ο άνθρωπος αυτός. Αμφιβάλλω αν είναι γνωστός και στους νεότερους αρχαιολόγους.

Το 1841 στην Κωνσταντινούπολη εκδίδεται ένα βιβλίο από κάποιον λόγιο ονόματι Π.Π. Βυζάντιος με τίτλο «Αιγυπτιακά».

Ο άνθρωπος αυτός ήξερε την περιοχή της αρχαίας Αιγύπτου και μας έχει δώσει μία καταγραφή της τότε Αιγύπτου και όταν αναφέρεται στην Αλεξάνδρεια δεν λέγει τίποτα.

Σε ό,τι αφορά στην όαση Σίουα παραθέτει στοιχεία από την έρευνα που είχε κάνει ο Ντροβέτι κι ένας άγγλος αρχαιολόγος και λέγει ότι στο χώρο αυτό που ήταν το Αμμώνιο υπάρχουν κατοικίες ιθαγενών. Μέναν οι ιθαγενείς στις τρύπες.

Αργότερα ένας Έλληνας ονόματι Νερούτσος και πριν η Αλεξάνδρεια πάρει αυτήν την τεράστια έκταση έκανε επισταμένες έρευνες σε όλη την έκταση του Αλεξανδρινού χώρου. Δεν βρέθηκε τίποτα.

Αμφίπολη: Γραφική αναπαράσταση του τάφου

Υπήρχε η εικασία ότι ενδέχεται ο τάφος του Αλεξάνδρου ή των Πτολεμαίων να βρίσκεται σε έναν λόφο που ονομάζεται Κομ εμ ντιμας. Ο λόφος αυτός κατά τους αρχαιολόγους αντιστοιχεί στο αρχαίο σήμα ή σώμα που έλληνας συγγραφέας ονόματι Ιάσων λέγει ότι εκεί ήταν ο τάφος του Αλεξάνδρου, των Πτολεμαίων κτλ. Δεν βρέθηκε τίποτα.

Τι ξέρουμε για του τάφου του Αλεξάνδρου στην Αλεξάνδρεια; Ελάχιστα πράγματα.

Ενώ έχουμε μια πλήρη καταγραφή της μεταφοράς του λειψάνου, πόσα άλογα ήταν μπρος, πόσα άλογα ήταν πίσω, πώς ήταν η άμαξα, από πού πέρασε, ότι εργάτες πήγαιναν μπροστά και έσκαβαν το έδαφος για να περάσει. Για τον τάφου του Αλεξάνδρου τίποτα.

Μια πληροφορία μας δίνει ο Ψευδοκαλισθένης, συγγραφέας του 6ου αιώνα ο οποίος δεν ξέρουμε ποιος ήταν και έχει βάλει το όνομα του Καλισθένη, του Ολύνθιου φιλοσόφου που συνόδευσε τον Αλέξανδρο στην εκστρατεία και είχε κακό τέλος.

Ποιες είναι οι πληροφορίες που έχουμε; Ότι στα χρόνια της Κλεοπάτρας, ο Ιούλιος Καίσαρ πήγε στην Αλεξάνδρεια και επισκέφθηκε τον τάφο του Αλεξάνδρου και του έβαλε ένα χρυσό στεφάνι στο κεφάλι.

Αυτό είναι αφελές. Δεν υπάρχει μακεδονικός τάφος στη Μακεδονία που να μην έχει χρυσό στεφάνι. Περιμέναν δηλαδή τον Ιούλιο Καίσαρα για να του βάλουν τέτοιο στεφάνι;

Μετά πήγε ένας κτηνώδης αυτοκράτωρ, ο Καρακάλας και του πήρε τον χρυσό θώρακα. Κι έτσι ο Σεπτίμιος Σεβήρος τον σφράγισε τον τάφο. Κι από τότε χάθηκε.

Έρχονται όμως και οι πατέρες της Εκκλησίας , ανάμεσα σε αυτούς είναι και ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς, Αθηναίος στην καταγωγή που έζησε στην Αλεξάνδρεια.

Αυτός έχει γράψει πάρα πολλά για την εποχή και κατηγορεί τους Έλληνες σε έναν δριμύτατο λόγο ότι είναι ειδωλολάτρες και τον Αλέξανδρο τον Μακεδόνα τον έκαναν 13ο Θεό και τον προσκυνούν σαν Θεό.

Τόσο δύσκολο θα ήταν να προσθέσει μία φράση που να λέει "και πάνε στον τάφο του και κάνουν θυσίες"; Δεν λέει τίποτα. Απλώς παίρνει μια φράση από τον Πλάτωνα από τον Θεαίτητο και λέγει ότι ο Αλέξανδρος πέθανε εις τη Βαβυλώνα.

Την ίδια ώρα ξέρουμε ότι στη Μακεδονία επικρατούσε η προσωπικότητα της μητέρας του της Ολυμπιάδας.

Ήταν μια μυστικοπαθής γυναίκα, μυημένη στα μυστήρια των Καβείρων της Σαμοθράκης, φίλαρχη, αλαζονική, που είχε κάνει δύσκολη τη ζωή του Αντιπάτρου τον οποίο είχε αφήσει επίτροπο στο θρόνο ο Αλέξανδρος. Φανταστείτε τη θέση μιας γυναίκας. Το παιδί της πεθαίνει, είχε μια παθολογική αγάπη στον Αλέξανδρο, το λείψανο του μένει βαλσαμωμένο για δύο χρόνια στη Βαβυλώνα. Δεν μπορούσε να πάει η βασιλομήτωρ αυτή; Και μεταφέρεται στην Αλεξάνδρεια. Από την Αμφίπολη θα μπορούσε να μεταφερθεί σε δύο μέρες με πλοίο και να παρευρεθεί στην εκδήλωση. Η Ολυμπιάδα δεν πήγε. Ούτε στο ένα μέρος, ούτε στο άλλο. Και γεννιέται τώρα το ερώτημα: Γιατί;

Η Ολυμπιάδα κάλεσε από την Ασία τη Ρωξάνη και τον Αλέξανδρο τον Δ', ο οποίος γεννήθηκε λίγους μήνες μετά τον θάνατο του πατέρα του διότι ήθελε να διαιωνίσει τη βασιλεία του Αλεξάνδρου στη Μακεδονία.

Κι επειδή υπήρξαν τότε σοβαρότατες περιπλοκές, κάνω τη σκέψη μήπως η Ολυμπιάδα προκειμένου να αναγνωρίσει τον Πτολεμαίο τον Λάγου βασιλιά και να τον τροφοδοτεί με στρατό, διότι η Μακεδονία παρέμενε ο τροφοδότης με στρατό, να ζήτησε σε αντάλλαγμα το λείψανο του γιου της.

Έτσι, δεν παρουσιάζεται πουθενά ο τάφος του Αλεξάνδρου.

Και αυτό που ενδεχομένως αναζητείται είναι να βρεθεί ένας χώρος που μπορεί να ήταν ο τάφος ή το κενοτάφιο.

Κι ενώ έλεγα ότι μπορεί να βρεθεί ο τάφος στη Μακεδονία, για πρώτη φορά- κι αυτά τα είχα γράψει στο περιοδικό Πολιτικά Θέματα- γύρω στο 1990-91, το 1996 έβγαλα τη δίτομη ιστορία μου «Ιστορία του ελληνικού κόσμου και του μείζονος χώρου» όπου λέγω ότι ο τάφος αυτός ενδέχεται να βρίσκεται στη Μακεδονία και συγκεκριμένα στο χώρο της Αμφιπόλεως.

Φέτος, κυκλοφόρησε το έργο μου «Αλέξανδρος: Ο άνθρωπος φαινόμενο», όπου στον τρίτο τόμο γράφω ότι κατά πάσα πιθανότητα ο τάφος έχει ευρεθεί και δεν το έχουμε αντιληφθεί.

Και πρέπει να βρίσκεται εκεί που είναι ο Λέων της Αμφιπόλεως. Δεν προσδιορίζω σημείο.

Αυτό μου γεννήθηκε από τις συχνές επισκέψεις που είχα κάνει στο παρελθόν στον χώρο αυτόν. Ο Λέων όπως έχει στηθεί σήμερα, δεν είναι στην αρχική του θέση.

Τα αρχαιολογικά ίχνη τα επισήμαναν στρατιώτες της Α΄ και Γ΄ μεραρχίας κατά τον δεύτερο βαλκανικό πόλεμο.

Κλήθηκαν τότε αρχαιολόγοι αλλά δεν μπόρεσαν να πραγματοποιήσουν έρευνες γιατί αυτό τότε ήταν ένα απέραντο τέλμα, βούρκος.

Και κατόπιν δεν μπορούσαν να συνεχίσουν, γιατί ξέσπασε ο πρώτος παγκόσμιος πόλεμος και γάλλοι και άγγλοι δημιούργησαν το λεγόμενο μέτωπο της Μακεδονίας.

Είχα την πληροφορία ότι στο χώρο αυτό γάλλοι αξιωματικοί του μηχανικού ήθελαν να φτιάξουν κάποιο οχυρωματικό έργο και βρήκαν του κυβόλιθους οι οποίοι αποτέλεσαν τη βάση του σημερινού βάθρου.

Αργότερα, και αυτά τα έγραψε ένας πολύ αξιόλογος άνθρωπος ο κ. Στρατήγης, ο αμερικανός πρεσβευτής ο Μάκβι που ήταν ελληνομαθής και φιλέλλην, συγκέντρωσε χρήματα στην Αμερική από Έλληνες και φιλέλληνες και στήθηκε ο Λέων.

Αλλά ο Λέων πού βρέθηκε; Είχαν προηγηθεί αποξηραντικά έργα κατά τα οποία βρήκαν θραύσματα του λέοντος. Αυτά με τα χρήματα που έφερε ο Μακβί, συνενώθηκαν, συγκολλήθηκαν και σχημάτισαν τον λέοντα. Και τα αποκαλυπτήρια του τα νεότερα έγιναν το 1937.

Σε αυτήν τη θέση εγώ περιερχόμενος τον χώρο συχνά, έλεγα ότι αυτός ο λόφος μπορεί κάτι να κρύβει.

Εξέφρασα την εκτίμηση ότι ο αναζητούμενος παντού τάφος του Αλεξάνδρου να ευρίσκεται όχι απλώς στη Μακεδονία αλλά στην Αμφίπολη και συγκεκριμένα στον χώρο που είναι τοποθετημένος ο Λέων της Αμφιπόλεως.

Αυτήν είναι μια υπόθεση που δεν είναι του πρώτου είδους που εκφράζει το πραγματικό, αλλά το προσδοκώμενο.

Ερ.: Ποιες είναι οι παρατηρήσεις που έχετε να κάνετε για τα μέχρι σήμερα ευρήματα;

Απ.: Το ήδη ανεσκαμμένο μνημείο δείχνει ότι υπάρχει μια αθηναϊκή τεχνοτροπική γραμμή.

Η Αμφίπολη ναι μεν ήταν στη Μακεδονία αλλά ήταν αθηναϊκή πολιτεία. Ελέγετο δε Αθήνα της Μακεδονίας.

Αυτά που οι αρχαιολόγοι ονόμασαν κόρες ή καρυάτιδες έχουν τα χαρακτηριστικά των γλυπτών της αθηναϊκής δημοκρατίας στα χρόνια που επικρατούσε ο λεγόμενος αυστηρός ρυθμός.

Ίσως με μια δόση υπερβολής θα μπορούσα να πω ότι έχουν φειδιακά χαρακτηριστικά γνωρίσματα.

Το γεγονός ότι υπάρχουν οι Σφίγγες, μέχρι τώρα οι καρυάτιδες, το ότι βρέθηκαν ίχνη χρώματος, δείχνει ότι εφόσον προχωρήσουμε προς τα μέσα και βρεθούν κι άλλα στοιχεία, ότι ενδέχεται να μην είναι ένας μόνο τάφος ή κενοτάφιο αλλά να είναι πολλά.

Και να μην έχει ας το πούμε μια ευθύγραμμη πορεία αλλά μια δαιδαλώδη ή λαβυρινθώδη. Πολύ πιθανό είναι να βρεθούν και επιγραφές.

Διότι κάτω από την επιρροή των Αθηνών η επιγραφή στους τάφους ήταν κατά κάποιο τρόπο επιβεβλημένη.

Μία υποψία μου γεννιέται την οποία διατύπωσα. Ενδέχεται να είναι και νεκρόπολη. Εννοούμε μία συστάδα τάφων που ειδικά για την κλασσική εποχή οι τάφοι είναι τετράγωνοι, πάνω σε αυτούς τοποθετείται ένα αγγείο ή μία στήλη με το όνομα του νεκρού ή το άγαλμά του. Τέτοια έχουμε στον Κεραμεικό των Αθηνών.

Πάνω δε από όλο αυτό το ταφικό σύμπλεγμα ρίχνεται ένα στρώμα χώματος και δημιουργείται Τύμβος.

Έτσι, λοιπόν κάτω από την αθηναϊκή επίδραση μπορεί να έχουμε και κάποιες επιγραφές. Αλλά το λεγόμενο από κάποιους αρχαιολόγους ότι στους βασιλικούς τάφους της Μακεδονίας δεν υπάρχουν επιγραφές δεν είναι ασφαλές.

Γιατί στην περιοχή των Λευκαδίων που είχε σκάψει ο αείμνηστος Φώτης Πέτσας υπάρχει τάφος που είναι γεμάτος επιγραφές.

Και κάτι άλλο: Από πού προκύπτει ότι κάθε τάφος που σκάπτουμε και είναι μεγαλοπρεπής είναι και βασιλικός;

Ερ.: Πώς κρίνετε το ότι βγαίνουν αρκετοί επιστήμονες και εκφράζουν εικασίες για το θέμα ενώ αμφισβητούν τις απόψεις άλλων; 

Απ: Στην επιστήμη ισχύει αυτό που είχε πει ο Αναξίμανδρος: Για όλα υπάρχουν υποθέσεις. Από κει και πέρα μπορεί ο καθένας να διατυπώνει τη δική του άποψη.

Ένα όμως χρειάζεται να μην χρησιμοποιούμε βαριές εκφράσεις και ονειδισμούς.

Γιατί έτσι δεν προάγεται ο διάλογος αλλά η κακολογία.

Και υπάρχει ο κίνδυνος αντί μέσω αυτού του μνημείου να προβληθούμε τελικά να προσβληθούμε.

Λάθη έχουν κάνει και οι μεγαλύτεροι αρχαιολόγοι. Ας κάνουμε υπομονή κι ας ελπίσουμε ότι αυτό το μνημείο είναι από τα λαμπρότερα της Μακεδονίας.

Οφείλω όμως να πω ότι αυτά που έχουν βρεθεί μέχρι σήμερα στην Αμφίπολη είναι τόσο σπουδαία και σημαντικά που αξίζει κάθε Έλληνας και κάθε ξένος να επισκεφθεί τον χώρο της Αμφιπόλεως και το αρχαιολογικό μουσείο.

Και το λέω αυτό για να αποτίσω φόρο τιμής στον αρχαιολόγο Δημήτρη Λαζαρίδη που ανέσκαψε αυτόν τον χώρο και του αξίζει ο μεταθάνατον έπαινος γιατί θα πρέπει να θυμόμαστε κι αυτούς που άνοιξαν τον δρόμο.

O Δημήτρης Λαζαρίδης στο τείχος της Αμφίπολης

Ερ: Ο τάφος έχει συληθεί και από ποιόν;

Απ.: Αρχικά είχα την υποψία ότι η σύληση του τάφου έγινε κατά την αρχαιότητα. Καθώς όμως προχωρούσαν οι ανασκαφές, άρχισα να σκέπτομαι κάτι πολύ ύποπτο: Ο τάφος έχει συληθεί κατά τη νεότερη εποχή ή τουλάχιστον και κατά τη νεότερη.

Και πιθανότατα, οι πρώτοι που το σύλησαν να είναι οι γάλλοι αξιωματικοί του μηχανικού που έκαναν τα οχυρωματικά έργα και να πήραν αρκετά τα οποία ενδεχομένως εκτέθησαν πέρυσι στην έκθεση Αλεξάνδρου που έγινε στο Λούβρο. Καλό θα ήταν οι αρχαιολόγοι μας να ρίξουν και τη ματιά τους προς τα εκεί.

Μετά πρέπει να σας πω κάτι που δεν είναι γνωστό. Εκεί που είναι η Αμφίπολη είναι ένα χωριό, το Νεοχώριον το οποίο ήταν υπό βουλγαρική κατοχή από το 1941 έως το 1944.

Όπου πάτησαν Βούλγαροι δεν άφησαν κολυμπηθρόξυλο. Σε έναν χώρο τόσο προκλητικό δεν θα έκαναν αρχαιοκαπηλεία; Και λέγω ότι ενδέχεται οι δεύτεροι συληταί να είναι Βούλγαροι.

Βεβαίως τον γύρω χώρο τον είχαν ρημάξει και κάποιοι κάτοικοι της περιοχής. Μπορούσες να αγοράσεις στην περιοχή από ορισμένους επιτηδείους νομίσματα του Φιλίππου με 300 και 400 ευρώ.

Τώρα τα νομίσματα αυτά στην ευρύτερη αγορά πωλούνται κι επίσημα παρακαλώ 5.000 ευρώ.

Ερ.: Κάποιοι με αφορμή τη δημοσιότητα που έχει δοθεί στην εν λόγω ανασκαφή έχουν κάνει λόγο για πολιτική προπαγάνδα. Τι πιστεύετε;

Απ.: Το ότι πήγε στον χώρο της ανασκαφής  ο πρωθυπουργός μία φορά ή ότι γίνονται ανακοινώσεις από το υπουργείο Πολιτισμού, αυτό δεν σημαίνει προπαγάνδα.

Και φυσικά πρέπει να πούμε και κάτι άλλο. Είναι αδύνατον αυτό το μνημείο να μην το προβάλλουμε στο εσωτερικό αλλά και στο εξωτερικό και πρέπει να καταπαύσουν μικρότητες, κακότητες και χυδαιότητες  που γράφονται υπέρ των Σκοπιανών.

Οι Σκοπιανοί έχουν γεμίσει όλη την επικράτειά τους με ανδριάντες, προτομές του Φιλίππου, του Αλεξάνδρου ακόμα και του Αρχελάου.

Και μείς δεν τολμάμε να πούμε μία κουβέντα για το εύρημα αυτό;  Το να κρύπτουμε εμείς τους θησαυρούς μας για τους οποίους ενδιαφέρεται το παγκόσμιο κοινό θα ήταν ντροπή.

Στο σημείο αυτό έχω την υποχρέωση να είμαι αυστηρός: Στον κόσμο που έχω γυρίσει, έχω διαπιστώσει ότι όλοι οι λαοί κάνουν τα αδύνατα δυνατά να προβάλλουν το παρελθόν τους.

Και εμείς συχνά κάνουμε τα αδύνατα δυνατά να προσβάλλουμε το παρελθόν μας. Λες και είμαστε εμείς ένοχοι για όλες τις κακότητες που έγιναν στον πλανήτη.

Ο λόφος Καστά όπου γίνονται οι ανασκαφές από ψηλά.

Ερ.: Πώς σχολιάζετε το ενδιαφέρον που δείχνουν οι συμπολίτες μας για την Αμφίπολη; 

Απ. : Το εντυπωσιακό είναι ότι ο ελληνικός λαός θέλει να πιστεύει σε συντριπτικό ποσοστό ότι είναι τάφος του Αλεξάνδρου και μάλιστα σε σχετικές μετρήσεις που γίνονται οι ειδήσεις για την Αμφίπολη έρχονται πρώτες σε τηλεθέαση και ακροαματικότητα.

Τι σημαίνει αυτό; Είναι ένα βαρύτατο πολιτικό μήνυμα. Ο ελληνικός λαός έχει απογοητευτεί από τους ζώντες και στηρίζει τις ελπίδες του στους τεθνεώτες.

Ότι, δηλαδή, η σωτηρία του δεν θα έρθει από τους ζωντανούς, θα έρθει από τους νεκρούς.